สาขาวิชาสังคมศาสตร์การศึกษามีพัฒนาการที่เกี่ยวข้องกับภาควิชาพื้นฐานทางการศึกษา โดยในช่วงปี พ.ศ. 2549 มหาวิทยาลัยเชียงใหม่อยู่ในระหว่างการเตรียมการนำมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ออกนอกระบบ ปี พ.ศ. 2551 มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ได้มีการปรับเปลี่ยนสถานะจากมหาวิทยาลัยในสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา เป็นมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ คณะศึกษาศาสตร์ ได้หลอมรวมภาควิชาที่มีอยู่จำนวน 9 ภาควิชาให้เหลือเพียงหนึ่งเดียว โดยใช้ชื่อว่าสำนักวิชาการศึกษา

ภาควิชาพื้นฐานทางการศึกษาจึงได้ลดฐานะเป็นสาขาวิชา โดยใช้ชื่อว่า สาขาวิชาพื้นฐานทางการศึกษา และมี รองศาสตราจารย์ สมโชติ อ๋องสกุล ดำรงตำแหน่งหัวหน้าสาขาวิชาและรักษาการหัวหน้าสาขาวิชาในช่วงต่อมา

ในช่วงปี พ.ศ. 2556 ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. พงษ์ศักดิ์ แป้นแก้ว ดำรงตำแหน่งคณบดีคณะศึกษาศาสตร์ ได้ทำเรื่องไปยังมหาวิทยาลัยเชียงใหม่เพื่อขอจัดตั้งภาควิชาขึ้นมาใหม่จำนวน 3 ภาควิชา โดยมีภาควิชาพื้นฐานและการพัฒนาการศึกษาเป็นหนึ่งในภาควิชาที่ได้รับการจัดตั้งขึ้นใหม่ ขณะที่สาขาวิชาพื้นฐานทางการศึกษากลายเป็นสาขาวิชาหนึ่งในภาควิชาพื้นฐานและการพัฒนาการศึกษา โดยมี รองศาสตราจารย์ ดร.ศิวรักษ์ ศิวารมย์ เป็นผู้รักษาการหัวหน้าภาควิชา และ รองศาสตราจารย์ ดร. นงเยาว์ เนาวรัตน์ เป็นหัวหน้าสาขาวิชาพื้นฐานทางการศึกษา ต่อมาในปี พ.ศ. 2557 รองศาสตราจารย์ ดร. นงเยาว์ เนาวรัตน์ ได้รับการแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งหัวหน้าภาควิชาพื้นฐานและการพัฒนาการศึกษาเป็นคนแรก จึงได้ขอปรับเปลี่ยนชื่อ สาขาวิชาพื้นฐานทางการศึกษา เป็นสาขาวิชาสังคมศาสตร์การศึกษาในปี พ.ศ. 2558 โดยมีเหตุผลเพื่อไม่ให้ชื่อสาขาวิชามีความซ้ำช้อนกับชื่อภาควิชา และให้มีความสอดคล้องกับองค์ความรู้และศาสตร์ด้านสังคมศาสตร์ที่สาขาวิชาพื้นฐานทางการศึกษามีหน้าที่รับผิดชอบในระยะหลัง ซึ่งเน้นการประยุกต์ใช้แนวคิดทางด้านสังคมศาสตร์ในการทำความเข้าใจ อธิบาย และวิพากษ์ปรากฏการณ์ที่เกี่ยวข้องกับการศึกษาผ่านการสอน งานวิจัยและการบริการวิชาการ

สาขาวิชาสังคมศาสตร์การศึกษา จึงมีสถานะเป็นสาขาวิชาภายใต้ภาควิชาพื้นฐานและการพัฒนาการศึกษา ซึ่งจะมีความแตกต่างจากภาควิชาในยุคก่อนที่ประกอบด้วยศาสตร์ด้านจิตวิทยาการศึกษา ศิลปศึกษา สังคมวิทยาการศึกษา ประวัติศาสตร์การศึกษา และปรัชญาการศึกษา ต่อมาเมื่อมีการจัดตั้งภาควิชาขึ้นมาใหม่ ศาสตร์ด้านจิตวิทยา และศิลปศึกษา ได้พัฒนาเป็นสาขาวิชาเฉพาะทางและแยกตัวออกจากสาขาวิชาพื้นฐานทางการศึกษา ดังนั้นคณาจารย์ในสาขาวิชาพื้นฐานทางการศึกษาที่เหลือทั้งหมดจึงเป็นอาจารย์สายวิชาสังคมศาสตร์ ได้แก่ รองศาสตราจารย์ ดร.ศิวรักษ์ ศิวารมย์ และ รองศาสตราจารย์ ดร. นงเยาว์ เนาวรัตน์

นับตั้งแต่ปี พ.ศ. 2555 เป็นต้นมา สาขาวิชาพื้นฐานทางการศึกษา ได้พัฒนารายวิชาด้านพหุวัฒนธรรมศึกษา/การศึกษาพหุวัฒนธรรมให้เป็นรายวิชาแกนวิชาชีพครูสำหรับนักศึกษาครูในระดับปริญญาตรี และหลักสูตรระดับปริญญาเอกสาขาวิชาการศึกษา วิชาเอกพหุวัฒนธรรมศึกษา โดยการประยุกต์ใช้แนวคิดองค์ความรู้ และวิธีวิทยาทางสังคมศาสตร์ ด้วยเหตุผลที่กล่าวมาทั้งหมด จากชื่อสาขาวิชาพื้นฐานทางการศึกษา จึงกลายเป็นชื่อสาขาวิชาสังคมศาสตร์การศึกษา สังกัดภาควิชาพื้นฐานและการพัฒนาการศึกษา คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่